Prenosivost broja je mogućnost da krajnji korisnik govorne usluge zadrži svoj broj prilikom promene pružaoca javne govorne usluge.

Na adresi www.prenesibroj.rs  dostupna je informacija o tome da li je određeni broj prenet i, ako jeste, kod kog pružaoca usluge se trenutno nalazi broj.  

Prenosivost broja je zakonsko pravo krajnjeg korisnika uspostavljeno pre više od deset godina regulisano je prema trenutno važećem Zakonu o elektronskim komunikacijama („Službeni glasnik RS“, br. broj 35/23). Prenosivost broja kao zakonska obaveza takođe  postoji i u svim zemljama Evropske unije i regiona. Korisnici su vezani za svoj telefonski broj i nisu spremni da promene pružaoca usluge ako bi to značilo da moraju da promene broj čak i ako bi kod novog pružaoca usluge dobili bolje uslove. Prenosivost broja uklanja tu prepreku i zato se predstavlja važan mehanizam podsticanja konkurencije i razvoja tržišta elektronskih komunikacija.

Pružaoci usluga su dužni su da ostvare međusobnu saradnju i da se uzdrže od postupanja usmerenog na otežavanje ili sprečavanje prenosa broja.

Pružaoci usluga su dužni da obezbede da prilikom prenosa broja trajanje postupka isključenja i uključenja broja ne bude duže od jednog radnog dana.

Regulatorno telo za elektronske komunikacije i poštanske usluge (RATEL) uređuje oblast prenosivosti broja, bliže propisuje uslove i način prenosa broja, rokove i  visinu naknade za prenos broja, kao i visinu naknada u slučaju prekoračenja rokova za prenos broja i upravlja informacionim sistemom za prenos broja i održava bazu podataka prenetih brojeva.

Pored Zakona o elektronskim komunikacijama, ova oblast je regulisana i odredbama sledećih podzakonskih akata:

Pravilnik o prenosivosti broja za usluge koje se pružaju preko javnih komunikacionih mreža na fiksnoj lokaciji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 82/24) u primeni od 1. juna 2025. godine

Pravilnik o prenosivosti broja za usluge koje se pružaju preko javnih komunikacionih mreža na fiksnoj lokaciji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 101/22) - u primeni zaključno sa  31. majem 2025. godine

Pravilnik o prenosivosti broja za usluge koje se pružaju preko javnih mobilnih komunikacionih mreža („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 82/24) u primeni od 1. juna 2025. godine

Pravilnik o prenosivosti broja za usluge koje se pružaju preko javnih mobilnih komunikacionih mreža („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 13/22) - u primeni zaključno sa  31. majem 2025. godine

Prenosivost broja u mobilnoj telefoniji

U Republici Srbiji je od 1. jula 2011. godine dostupna mogućnost prenosa broja u mobilnim mrežama. RATEL je tada sa pružaocima usluga preko mobilne mreže uspostavio, a zatim nastavio uspešnu saradnju u sprovođenju složenog postupka prenosivosti broja. Do kraja 2024. godine, izvršeno je oko 1.400.000 prenosa brojeva iz mobilne mreže jednog u mobilnu mrežu drugog pružaoca usluge. U proteklom periodu prenosivost broja i  rad centralne baze prenetih brojeva koju održava RATEL odvijali su se bez problema. Prenosivost brojeva je svih ovih godina bila važna pogodnost za korisnike, tako da je skoro svake godine realizovano više od 100.000 prenosa brojeva u mobilnim mrežama.

Prenosivost broja u fiksnoj telefoniji

Prenosivost broja u fiksnim mrežama, koja je omogućena u aprilu 2014. godine, predstavljala je nadogradnju postojećeg sistema za mobilne mreže uz uvođenje novih specifičnosti i kompleksnosti. Do kraja 2024. godine je izvršeno više oko 450.000 prenosa geografskih brojeva iz fiksne mreže jednog u fiksnu mrežu drugog pružaoca usluga. U uslovima kada se korišćenje govorne usluge preko fiksne mreže smanjuje, smanjuje se i broj prenetih brojeva, ali procentualni odnos prenetih brojeva u odnosu na ukupan broj korisnika ostaje i dalje značajan.

Procedura prenosa broja

Pored krajnjeg korisnika, u postupku prenosa broja učestvuju primalac broja (pružalac usluga kod koga krajnji korisnik želi da pređe, odnosno čije usluge namerava da koristi u narednom periodu) i davalac broja (pružalac usluga čije usluge krajnji korisnik trenutno koristi, a više ne želi  da ih koristi).

Krajnji korisnik podnosi zahtev za prenos broja primaocu broja.

Davalac broja je dužan da krajnjem korisniku dostavi obračun dospelih i ostalih dugovanja, u roku od dva radna dana od dana podnošenja zahteva za prenos broja. Davalac broja je dužan da posebno navede koliko iznosi dugovanje usled prevremenog raskida korisničkog ugovora.

Zahtev za prenos broja se ujedno smatra zahtevom za raskid ugovora između korisnika i davaoca broja.

Ugovorni odnos između davaoca broja i krajnjeg korisnika se smatra raskinutim danom uspešnog završetka postupka prenosa broja.

Krajnji korisnik je dužan da prilikom podnošenja zahteva za prenos primaocu broja dostavi podatke o svom identitetu.

Krajnji korisnik je, takođe, dužan da dostavi izjavu kojom se obavezuje da će davaocu broja izmiriti sve obaveze po osnovu ugovora do trenutka isključenja broja iz njegove mreže.

Davalac broja proverava da li su ispunjeni uslovi za prenos broja i može da odbije zahtev samo iz razloga definisanih pravilnicima koji uređuju prenosivost broja.  Mogući razlozi za odbijanje zahteva su sledeći:

• zahtev za prenos broja je netačan ili nepotpun ili ga je podnelo neovlašćeno lice;
• zahtev je podneo neregistrovani pripejd korisnik;
• broj je već u postupku prenosa ili je od poslednjeg prenosa broja protekao period kraći od dva meseca od dana kad je izvršen prenos tog broja, osim u slučajevima kada krajnji korisnik nije dobio ugovorenu uslugu sa odgovarajućim kvalitetom;
• broj u upotrebi kod davaoca broja kraće od dva meseca;
• utvrđeno je da postoje neizmirena dospela dugovanja pretplatnika;
• broj je u sistemu fiksne telefonije koji ne omogućava prenos broja;
• tražen je prenos broja koji je deo vezane serije brojeva ili pripada korisničkoj grupi brojeva kod davaoca broja.

U praksi se pokazalo da su razlike u nazivima i adresama krajnjih korisnika unetih u zahtev za prenos broja i  podataka koje poseduje davalac broja najčešći razlog odbijanja zahteva za prenos broja. Pravilnicima je predviđeno da ukoliko je jedinstveni matični broj fizičkog lica ili matični broj i PIB pravnog lica ispravan, zahtev može da se odbije, samo ukoliko neslaganje ostalih podataka daje povod za opravdanu sumnju.

Da bi mogli da prenesu svoj broj, krajnji korisnici koji nemaju zaključen korisnički ugovor (pripejd korisnici) moraju biti registrovani. Pod registracijom korisnika se podrazumeva identifikacija korisnika u skladu sa procedurom pružaoca usluga .

U slučaju vezane serije brojeva dozvoljeno je prenošenje pojedinačnih celina kao i pojedinačnih brojeva ukoliko krajnji  korisnik prethodno istupi iz definisane serije vezanih brojeva kod davaoca broja.

Postupak provere ispunjenosti uslova i slanja obaveštenja ne može da traje duže od jednog radnog dana za mobilnu, odnosno dva radna dana za fiksnu telefoniju, računajući od dana kada je davalac broja primio zahtev za prenos broja, odnosno od kada je zahtev za prenos broja podnet sa tačno određenim datumom.

Ukoliko su uslovi za prenos broja ispunjeni, davalac broja obaveštava primaoca broja i centralnu bazu o prihvatanju zahteva za prenos broja. Nakon prihvatanja zahteva davalac broja je u obavezi da izvrši prenos u roku od jednog radnog dana za mobilnu odnosno u roku od dva radna dana za fiksnu telefoniju, osim u slučaju kada je zahtev za prenos broja podnet sa tačno određenim datumom.

Od uvođenja prenosivosti broja više nije moguće znati u kojoj mreži se broj nalazi samo na osnovu pozivnog broja (060, 063, 064, ...), tako se u nekim slučajevima može desiti  da poziv prema prenetom broju krajnjeg korisnika košta više od očekivane cene. Iz tog razloga krajnji korisnik može da aktivira automatsku govornu poruku sledećeg sadržaja: „Pozivate broj koji je prenet kod pružaoca komunikacione usluge H. Molimo sačekajte da se uspostavi veza”, koja se ne tarifira. Pored toga, krajnji korisnici i sva ostala zainteresovana lica  mogu dobiti informaciju da li je određeni broj prenet u drugu mrežu i na internet strani RATEL-a www.prenesibroj.rs.